Gazeta Wyborcza 2008-10-02

Rosyjski s?d najwy?szy zrehabilitowa? w ?rod? cara Miko?aja II, jego ?on? oraz pi?cioro dzieci, kt?rych w 1918 r. zamordowali bolszewicy. - Interpretacja prawna, kt?r? s?d zastosowa? w przypadku Romanow?w, mo?e pom?c w rehabilitacji Polak?w zabitych w Katyniu - m?wi Aleksander Gurianow z o?rodka Memoria?.

S?d zako?czy? wczoraj blisko trzyletni? batali? rodziny Romanow?w, kt?rzy w kilku procesach przeciwko wojskowej prokuraturze bezskutecznie domagali si? uznania zamordowanych cz?onk?w rodziny carskiej za ofiary represji politycznych oraz ??dali obj?cia ich rehabilitacj?.

Prokuratura odrzuca?a te ??dania ze wzgl?d?w formalnych. Zgadza?a si?, ?e Miko?aj II zgin?? w haniebnym mordzie politycznym, lecz jednocze?nie przekonywa?a, ?e inspirowana przez Lenina decyzja bolszewickiego Ura?sowietu o egzekucji nie by?a legalnym wyrokiem s?dowym, kt?ry mo?na by formalnie uchyli?. Nie da si? wi?c ofiary takiego mordu zrehabilitowa? - twierdzili prokuratorzy.

Ostatni car Rosji zosta? zmuszony do abdykacji po rewolucji lutowej i jako zwyk?y obywatel Miko?aj Romanow zosta? internowany w marcu 1917 r. wraz z rodzin? w Carskim Siole, a potem w Tobolsku. Warunki ich uwi?zienia uleg?y znacznemu pogorszeniu po bolszewickiej rewolucji pa?dziernikowej, kiedy przewieziono ich do Jekaterynburga i osadzono w skonfiskowanym domu miejscowego kupca.

P??nym wieczorem 16 lipca 1918 r. bolszewicy rozkazali im zej?? do sutereny domu, t?umacz?c, ?e b?dzie to bezpieczniejsze schronienie na czas walk ze zbli?aj?c? si? do miasta armi? kontrrewolucyjn?. W mrocznej piwnicy dow?dca aresztu domowego Jakow Jurowski odczyta? rozkaz egzekucji. Po chwili rozstrzelano carsk? par?, ich pi?cioro dzieci, dam? dworu, kamerdynera oraz lekarza.

Kilka dni p??niej bolszewicka prasa napisa?a o egzekucji by?ego cara, lecz nie poinformowa?a o ?mierci rodziny oraz s?u?by. - Bo jak nawet fanatyczna propaganda mia?aby wyt?umaczy? morderstwo dzieci? - pyta? wczoraj Gierman ?ukjanow, adwokat rodziny Romanow?w.

Bolszewicy bali si?, ?e gr?b Romanow?w mo?e sta? si? przedmiotem kultu i dlatego postawili zatrze? ?lady - rozebrane zw?oki po?wiartowano, podpalono i pogrzebano w starych szybach niedaleko wsi Koptiaki.

Kiedy po kilkunastu godzinach okaza?o si?, ?e okoliczni wie?niacy plotkuj? o miejscu carskiego poch?wku, bolszewicy wr?cili, odkopali zbezczeszczone zw?oki 11 ludzi, polali je kwasem solnym, podpalili i pochowali na bagnach w niedalekich lasach.

Rosyjska Cerkiew emigracyjna wynios?a rozstrzelanych Romanow?w na o?tarze ju? w 1981 r., a patriarchat Moskwy i Wszechrusi przeprowadzi? kanonizacj? "carskich m?czennik?w" w 2000 r.

Rosjanie ekshumowali szcz?tki Miko?aja II, jego ?ony i trojga dzieci tu? po rozpadzie ZSRR w 1991 r., a spalone ko?ci carewicza Aleksieja oraz jego siostry Marii - latem 2007 r. Cho? prezydent Borys Jelcyn przed 10 laty zorganizowa? pogrzeb Miko?aja II w Soborze Pietropaw?owskim w Petersburgu, to Cerkiew wci?? nie ma pewno?ci co do autentyczno?ci szcz?tk?w i nie czci ich jako relikwii.

Kod DNA z odnalezionych ko?ci b?dzie wkr?tce ponownie por?wnywany z pr?bkami przechowywanych w Japonii kawa?k?w ubrania Miko?aja, na kt?rym zachowa?a si? jego krew po zranieniu w czasie pr?by zamachu w 1891 r.

- Sam ju? traci?em nadziej?, ?e rosyjski s?d zmieni interpretacj? ustawy o rehabilitacji ofiar politycznych. Dlatego szykowali?my ju? pozew do Mi?dzynarodowego Trybuna?u Sprawiedliwo?ci w Strasburgu - cieszy? si? po wczorajszym werdykcie adwokat Gierman ?ukjanow.

Uznanie uwi?zienia i mordu na polecenie w?adz bez legalnego wyroku s?dowego za wystarczaj?cy pow?d do oficjalnej rehabilitacji to decyzja wa?na tak?e dla Polak?w, bo mo?e pom?c w rehabilitacji ofiar Katynia.

Dotychczas rodziny pomordowanych Polak?w s?ysza?y od rosyjskich s?dzi?w oraz prokurator?w, ?e egzekucje ich bliskich by?y co prawda przest?pstwem, ale z racji braku oficjalnego wyroku s?dowego nie mo?na ich obj?? rehabilitacj?. To by?a ta sama argumentacja, z kt?r? do wczoraj walczyli Romanowowie.

- Rehabilitacja cara to dobra wiadomo??. Przyznaj?, ?e zmniejsza si? poziom mojego pesymizmu w sprawie szybkiej rehabilitacji ofiar Katynia, odtajnienia akt oraz wznowienia ?ledztwa umorzonego w 2005 r. Jeszcze par? miesi?cy temu by?em pesymist? w 90 proc., a teraz tylko w 70 proc. - m?wi Aleksander Gurianow z o?rodka Memoria?, kt?ry zabiega o odtajnienie dokument?w katy?skich.

Материал предоставлен Иваном Ветровым